W zbiorach biblioteki znajdują się dwie cenne kolekcje: stare druki (828 woluminów z XVI–XVIII wieku) i polonica XIX-wieczne (około 8200 woluminów), które tworzą Narodowy Zasób Biblioteczny. W tym miejscu chcemy Państwu prezentować najciekawsze i najcenniejsze kolekcje, które biblioteka posiada w swych zbiorach. Zapraszamy również do odwiedzenia Biblioteki NIKIDW Oddział w Puławach, gdzie czytelnicy mają możliwość bezpośrednio zapoznać się z wybranymi tytułami.
***
Magdalena Katarzyna Morska (1762-1847)
Zbiór rysunków wyobrażających celniejsze budynki wsi Zarzecza w Galicyi w obwodzie przemyskim leżącej w obwodzie przemyskim leżącej : częścią z natury zdiętych lub uprojektowanych, z opisem budownictwa wiejskiego w sposobie holenderskim i angielskim i ogólnymi myślami o przyozdobieniu siedlisk wiejskich
W Wiedniu : drukiem wdowy po Antonim Straussie, 1836
Od autorki: Zbiór tych rysunków, początkowie przeze mnie dla własnego użytku i zabawy zrobiony, a później wydoskonalony przez znakomite talenta rysunku (…), przeznaczyłam dla mego Rodzeństwa, Krewnych i Przyjaciół, na pamiątkę winnej im wdzięczności. Jeżeliby zaś zbiór ten i pod innym względem stał się komu użytecznym, dopełniłoby się najmilsze życzenie moje i wynagrodziłoby mi dostatecznie podjęte staranie, w zebraniu potrzebnych do niego materiałów i myśli, ugruntowanych tak na własnem długiem doświadczeniu i postrzeżeniach, jako i pilnem w obcych krajach upatrywaniu wzorów, które bez wielkich nakładów, mogą być zastosowane do potrzeb ziemianina Polskiego.
Magdalena Katarzyna Morska z Dzieduszyckich urodzona 1 kwietnia 1762 r. to rysowniczka-malarka, projektantka architektury i ogrodów, sawantka i filantropka. Około 1782 roku poślubiła kuzyna Ignacego Morskiego. Początkowo zamieszkała z mężem w Pruchniku, a następnie w Zarzeczu. W 1817 r. korzystając z usług Chrystiana Piotra Aignera wystawiła w Zarzeczu niewielki pałac, który posiadał wyposażenie wnętrza zaprojektowane przez Morską w stylu empire.
Magdalena zamierzała także budowę kościoła w Zarzeczu, również wg projektu Aignera. W Zarzeczu i Węgierce zaprojektowała różne budynki gospodarcze, administracyjne i wiejskie, wzorując się na budownictwie holenderskim. Projektu Morskiej był park w Zarzeczu utrzymany w stylu sentymentalno-romantycznym, pełen licznych drzew egzotycznych, kwiatów, a także jeszcze w stylu wieku XVIII utrzymanych altan dumania. Z części zakoli i starorzeczy rzeczki Mleczki utworzono staw, a na wyspie tego stawu zbudowano drewniany młyn, w którym podawano podwieczorki.
Magdalena Morska upiększała park, aż do swej śmierci sprowadzając rokrocznie do niego nowe gatunki roślin ozdobnych. Słynne szklarnie w Zarzeczu, napełnione egzotycznymi roślinami, konkurowały z podobnymi w Łańcucie, Przeworsku, Sieniawie i Medyce.
Będąc zdolną rysowniczką i miłośniczką kwiatów Magdalena Morska osobiście zajmowała się układaniem bukietów z kwiatów ciętych, a potem ich rysowaniem. Rysowała też widoki budynków i ogrodu w Zarzeczu. W 1833 r. wydała drukiem album 50 gravuresrepresentantlesbatiment de Zarzecze en Galicie…. Pałac w Zarzeczu z zewnątrz i wewnątrz, budynki folwarczne, park, klomby i kwiaty zleciła narysować malarzowi Józefowi F. Tabaczyńskiemu, a następnie odrytować Antoniemu Tepplarowi. Sporządziwszy osobiście opisy wydała drukiem w roku 1836 w Wiedniu Zbiór rysunków wyobrażających celniejsze budynki wsi Zarzecze w Galicyi…
W pałacu w Zarzeczu Magdalena wydawała do 1831 roku słynne bale i zabawy. Po powstaniu listopadowym, gdy fala emigrantów napłynęła do Galicji, zajęła się akcją filantropijną, spiesząc z pomocą uchodźcom i goszcząc ich u siebie w Zarzeczu. Magdalena Morska zmarła 11 maja 1847 r. Potomstwa nie pozostawiła, a majątek zapisała bratu Józefowi Dzieduszyckiemu.
Zapraszamy do lektury!
Oprac. Aleksandra Szymańska
