There are two valuable collections in the library's collection: old prints (828 volumes from the 16th-18th centuries) and 19th-century polonica (about 8200 volumes), which make up the National Library Resource. Here we would like to present to you the most interesting and valuable collections that the library has in its collection. We also invite you to visit the Library of the NIKIDW Branch in Pulawy, where readers can directly acquaint themselves with selected titles.
***
Magdalena Katarzyna Morska (1762-1847)
Zbiór rysunków wyobrażających celniejsze budynki wsi Zarzecza w Galicyi w obwodzie przemyskim leżącej w obwodzie przemyskim leżącej : częścią z natury zdiętych lub uprojektowanych, z opisem budownictwa wiejskiego w sposobie holenderskim i angielskim i ogólnymi myślami o przyozdobieniu siedlisk wiejskich
W Wiedniu : drukiem wdowy po Antonim Straussie, 1836
Od autorki: Zbiór tych rysunków, początkowie przeze mnie dla własnego użytku i zabawy zrobiony, a później wydoskonalony przez znakomite talenta rysunku (…), przeznaczyłam dla mego Rodzeństwa, Krewnych i Przyjaciół, na pamiątkę winnej im wdzięczności. Jeżeliby zaś zbiór ten i pod innym względem stał się komu użytecznym, dopełniłoby się najmilsze życzenie moje i wynagrodziłoby mi dostatecznie podjęte staranie, w zebraniu potrzebnych do niego materiałów i myśli, ugruntowanych tak na własnem długiem doświadczeniu i postrzeżeniach, jako i pilnem w obcych krajach upatrywaniu wzorów, które bez wielkich nakładów, mogą być zastosowane do potrzeb ziemianina Polskiego.
Magdalena Katarzyna Morska z Dzieduszyckich urodzona 1 kwietnia 1762 r. to rysowniczka-malarka, projektantka architektury i ogrodów, sawantka i filantropka. Około 1782 roku poślubiła kuzyna Ignacego Morskiego. Początkowo zamieszkała z mężem w Pruchniku, a następnie w Zarzeczu. W 1817 r. korzystając z usług Chrystiana Piotra Aignera wystawiła w Zarzeczu niewielki pałac, który posiadał wyposażenie wnętrza zaprojektowane przez Morską w stylu empire.
Magdalena zamierzała także budowę kościoła w Zarzeczu, również wg projektu Aignera. W Zarzeczu i Węgierce zaprojektowała różne budynki gospodarcze, administracyjne i wiejskie, wzorując się na budownictwie holenderskim. Projektu Morskiej był park w Zarzeczu utrzymany w stylu sentymentalno-romantycznym, pełen licznych drzew egzotycznych, kwiatów, a także jeszcze w stylu wieku XVIII utrzymanych altan dumania. Z części zakoli i starorzeczy rzeczki Mleczki utworzono staw, a na wyspie tego stawu zbudowano drewniany młyn, w którym podawano podwieczorki.
Magdalena Morska upiększała park, aż do swej śmierci sprowadzając rokrocznie do niego nowe gatunki roślin ozdobnych. Słynne szklarnie w Zarzeczu, napełnione egzotycznymi roślinami, konkurowały z podobnymi w Łańcucie, Przeworsku, Sieniawie i Medyce.
Będąc zdolną rysowniczką i miłośniczką kwiatów Magdalena Morska osobiście zajmowała się układaniem bukietów z kwiatów ciętych, a potem ich rysowaniem. Rysowała też widoki budynków i ogrodu w Zarzeczu. W 1833 r. wydała drukiem album 50 gravuresrepresentantlesbatiment de Zarzecze en Galicie…. Pałac w Zarzeczu z zewnątrz i wewnątrz, budynki folwarczne, park, klomby i kwiaty zleciła narysować malarzowi Józefowi F. Tabaczyńskiemu, a następnie odrytować Antoniemu Tepplarowi. Sporządziwszy osobiście opisy wydała drukiem w roku 1836 w Wiedniu Zbiór rysunków wyobrażających celniejsze budynki wsi Zarzecze w Galicyi…
W pałacu w Zarzeczu Magdalena wydawała do 1831 roku słynne bale i zabawy. Po powstaniu listopadowym, gdy fala emigrantów napłynęła do Galicji, zajęła się akcją filantropijną, spiesząc z pomocą uchodźcom i goszcząc ich u siebie w Zarzeczu. Magdalena Morska zmarła 11 maja 1847 r. Potomstwa nie pozostawiła, a majątek zapisała bratu Józefowi Dzieduszyckiemu.
Zapraszamy do lektury!
Elaborated. Aleksandra Szymanska
