Na Wzgórzu Cmentarnym, wśród starych drzew, znajduje się niewielki, zabytkowy, drewniany kościół pw. Świętego Rocha. To właśnie tu 16 sierpnia odbywają się mające niespotykany przebieg uroczystości odpustowe połączone z obrzędem błogosławieństwa zwierząt. Dlaczego w Mikstacie błogosławi się zwierzęta? Bo Święty Roch jest opiekunem zwierząt domowych. Miał otrzymać od Boga dar uzdrawiania nie tylko ludzi, ale także zwierząt. Obrzęd ten znany był już w Polsce w XVI wieku. Opisywany był m.in. przez Oskara Kolberga, Stanisława Bystronia. Niegdyś był bardzo popularny w Polsce, pod koniec XIX i XX zaczął zanikać. W Mikstacie odbywa się nieprzerwanie od trzystu lat, bo kolejne pokolenia troszczą się o to, by przekazać tradycje odpustowe kolejnym pokoleniom. Mieszkańcy wierzą, że to właśnie dzięki wstawiennictwu Świętego Rocha ich przodkowie zostali ocaleni przed śmiercią podczas epidemii cholery. Jako wotum dziękczynne podbudowali kościół pw. Św. Rocha. Ten obecny (nie jest to pierwszy kościół pw. św. Rocha w tym miejscu) został pobudowany w 1786 roku. Kult tego świętego jest tu niezwykle żywy i ciągle się rozwija, jest wzbogacany o nowe formy.
Przygotowania do uroczystości odpustowych rozpoczną się 7 sierpnia. Od tego dnia codziennie o godz. 18:30 odprawiana będzie msza św. z nauką, a po niej nowenna do św. Patrona. W sanktuarium znajdują się relikwie św. Rocha. Będzie możliwość i uczczenia poprzez nałożenie ręki na relikwiarz i uczynienie znaku krzyża. Taka sposób uczczenia relikwii nawiązuje do wydarzeń z życia św. Rocha, na które wskazują hagiografowie, którzy podaję, że przez uczynienie znaku krzyż miał uzdrawiać zarażonych.
W tym dniu rozpoczną się spotkania dla dzieci i młodzieży w ramach XIII edycja Szkoły u Świętego Rocha. Ich celem jest przybliżenia najmłodszemu pokoleniu postaci Patrona kościoła. Podczas spotkań młodzi poznają istotę materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego, jego znaczenia w życiu człowieka. Ważnym elementem spotkań będzie zapoznanie dzieci z tradycjami odpustowymi, wyjaśnianie ich znaczenia i sensu. Zostaną zapoznane z legendami związanymi z kościołem na Mikstackim Wzgórzu. W ten sposób dzieci stają się bardziej świadomymi uczestnikami odpustowych uroczystości. To ważne, gdyż kształtuje poczucie u młodych depozytariuszy poczucie odpowiedzialności za tradycje pozostawione nam przez przodków.
W niedzielę poprzedzającą uroczystości odpustowe (w tym roku 11 sierpnia) do sanktuarium zaproszone są w sposób szczególny osoby chore i starsze i ich opiekunowie, gdyż św. Roch jest także ich patronem.
15 sierpnia w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny nazywanej także świętem Matki Boskiej Zielnej nie może oczywiście zabraknąć poświęcenia bukietów kwiatów, ziół i zbóż. Po mszy Świętej odprawianej o godz. 18:00 z kościoła farnego wyruszy procesja eucharystyczna do Diecezjalnego Sanktuarium św. Rocha. Tu śpiewane są nieszpory i trwa całonocna adoracja Najświętszego Sakramentu.
O godz. 24:00 kapłani pochodzący z mikstackiej wspólnoty parafialnej bądź z nią związani, odprawią pasterkę.
16 sierpnia o godz. 8:00 sprawowana będzie msza święta wotywna. Co roku w dzień uroczystości odpustowych przed bramą prowadzącą do Sanktuarium odbywa się niezwykła procesja. Tu odbywa się obrzęd błogosławieństwa zwierząt. Przed bramą przechodzi wraz ze swoimi właścicielami praktycznie cała Arka Noego. W tej przedziwnej „procesji” można zobaczyć konie, krowy, cielątka, kucyki, psy i koty różnych ras, chomiki, świnki, rybki, żółwie, kurczaki i jeszcze inne ptaki i zwierzaki. W ubiegłym roku były i alpaki. Na obrzęd błogosławieństwa przyprowadzają zwierzęta nie tylko mieszkańcy Mikstatu, ale pielgrzymi i turyści z najodleglejszych zakątków kraju. Od wieków wierzy się, że udział w „świętorochowym” obrzędzie błogosławieństwa chroni zwierzęta przed chorobami, ale ma także wpływ na właściwe traktowania zwierząt. W tym roku obrzędu błogosławieństwa dokona bp senior Antoni Długosz, który następnie o godz. 11:00 będzie przewodniczył sumie odpustowej i wygłosi homilię. Czas po zakończeniu obrzędu błogosławieństwa do sumy wypełni koncert Zespołu Góralska Hora i bp. Antoniego Długosza. Trudno wyobrazić sobie odpust bez jarmarku, który w Mikstacie nazywany jest „budami”. Udają się na nie chętnie dorośli i dzieci.
Uroczystości odpustowe zakończy msza św. w intencji dzieci i z indywidualnym błogosławieństwem dla nich. Po niej procesja powróci do kościoła farnego.
Celem uroczystości odpustowych ku czci św. Rocha z obrzędem błogosławieństwa zwierząt jest uczczenie św. Rocha, kontynuacja i przekaz tradycji odpustowych. Organizowane co roku uroczystości odgrywają ważną rolę w kształtowaniu tożsamości lokalnej, integrują rodziny i społeczność. Stanowią okazję dla pielgrzymów, ale także turystów kulturowych do obejrzenia ginących tradycji. W 2015 roku uroczystości odpustowe ku czci św. Rocha zostały wpisane na Krajową Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Małgorzata Strzelec
Ks. Krzysztof Ordziniak
