Konkurs „Polska Wieś Smakuje” adresowany był do Kół Gospodyń Wiejskich oraz rolników (rolniczek) indywidualnych, którzy od 28-go listopada do 16-go grudnia mogli nadsyłać zgłoszenia praktykowanych przez siebie tradycji kulinarnych. Jury konkursu nie miało łatwego zadania, gdyż różnorodność nadesłanych opisów była ogromna, a każda praktyka kulinarna oceniana była według dziewięciu kryteriów merytorycznych. Do kryteriów tych należały: dopasowanie zgłoszonej praktyki do kategorii konkursowej, charakter opisu zgłaszanej praktyki kulinarnej, jej historia i związek z regionem i społecznością lokalną oraz sposób jej kultywowania w gospodarstwie lub w działalności KGW. Jury oceniało również : społeczne, kulturowe, ekologiczne i gospodarcze danej praktyki – np. jak przyczynia się ona do integrowania społeczności lokalnej, do zachowania i rozwoju kultury wsi, ochrony dziedzictwa przyrodniczego, jak również do możliwego zwiększenia dochodu rolników lub KGW. W ocenie Jury było też brane pod uwagę zastosowanie danej praktyki kulinarnej w zdrowej i zrównoważonej diecie, czyli jej walory odżywcze i prozdrowotne.

Konkurs zrealizowany został w ramach operacji pn. “Tradycyjne praktyki kulinarne szansą dla współczesnych wiejskich gospodarstw domowych” realizowanej przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie ze środków Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020”.

 Poniżej prezentujemy zwycięskie przepisy. Mamy nadzieję, że przypadną Państwu do gustu.

KATEGORIA I. KISZONKI Z WARZYW I OWOCÓW

Miejsce 1. Zakwas z Buraków
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich w Przybyszowach

Składniki:
• 0,5 kg buraków,
• 2 szklanki wody (500 ml) przefiltrowanej lub przegotowanej
• pół łyżki soli
• 3-4 ząbki czosnku
• przyprawy: 2 liście laurowe, 3 kulki ziela angielskiego, 5 ziaren pieprzu

Przygotowanie:
Wyparzamy duży słój. Buraki obieramy i kroimy na grubsze plastry i układamy warstwami przekładając je czosnkiem i przyprawami. Ostatnią warstwą powinny być buraki.
W ostudzonej wodzie rozpuszczamy sól i zalewamy roztworem warzywa tak, aby całe były nią pokryte. Przykrywamy naczynie i odstawiamy w ciepłe, zacienione miejsce na 5-7 dni.
Po tym czasie zakwas przecedzamy i przelewamy do wyparzonych butelek. Przechowujemy je w lodówce.
Jeśli warzywa wypływają to przykrywamy je talerzykiem. Należy do zakwasu zaglądać i jeśli wypłynie ząbek czosnku, to należy go wyłowić czystą łyżeczką i wyrzucić, ponieważ to może być dowodem pleśnienia. Buraki i czosnek wkładamy do miseczki i używamy do sałatek, np. carpaccio z kuszonych buraków. Super smakują zmiksowane w blenderze z jabłkiem, octem jabłkowym i odrobiną octu konopnego.

Miejsce 2. Kapusta Kiszona
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich „Uszwianki” w Uszwi

To poszatkowana kapusta poddana procesowi fermentacji, który powstaje po zasypaniu jej solą. Ilość składników nie zależy od ilości osób, lecz od wielkości naczynia przeznaczonego na kiszenie.

Składniki:
•kapusta
•całe jabłka
•marchew
•sól.

Wykonanie:
Kapustę poszatkować (w gwarze uszewskiej „skrązać”), a marchew zetrzeć. Składniki ułożyć warstwami w glinianym naczyniu, ubijając do pojawienia się soku. (Najlepiej żeby kapusta była tłoczona stopami). Przygotować najlepiej w towarzystwie rodziny i przyjaciół.

Miejsce 3. Zakwas Buraczany
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich „Radlinianki”

Zakwas buraczany (składniki na 4 porcje):
1 kg buraków
2 liście laurowe
4 ziela angielskie
4 ząbki czosnku
5 ziarenek pieprzu
plasterek imbiru
Zalewa:
1 łyżka soli
1 łyżka cukru
1 litr wody

Opis wykonania:
Surowe buraki obrać ze skórki i pokroić na plastry grubości 0,5 cm, włożyć do szklanego, szczelnie zamykanego słoja razem z liśćmi laurowymi, zielem angielskim, pieprzem, czosnkiem, imbirem.

Przygotować zalewę:
wodę zagotować, wsypać cukier i sól, ostudzić, zalać buraki, pozostawić do zakiśnięcia od 5 do 7 a nawet 9 dni w temperaturze pokojowej, im cieplej tym lepiej, potem wynieść w chłodniejsze miejsce na około tydzień. Po ok. 2-3 dniach na wierzchu zbierze się piana, którą trzeba usunąć i zamieszać płyn, aby wypuścić gromadzące się gazy. Na początku zakwas będzie miał konsystencję rzadkiego kiślu, nie należy się tym zrażać. Im dłużej kiśnie tym lepszy! Doskonały do barszczu wigilijnego, do picia – wzmacnia krew i podnosi odporność, odkwasza organizm, buraczki można wykorzystać do sałatki obiadowej z dodatkiem jajka lub pomarańczy czy fety. Po zakiśnięciu zakwas należy przechowywać w lodówce.

KATEGORIA II. ZUPY

 Miejsce 1. Lubecka Zupa Z Lubczykiem
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich w Lubczy

Jest to potrawa, do której wykorzystujemy praktycznie wszystko co mamy dostępne w spiżarni, w okresie zimowym. Jest dla organizmu niezwykle sycąca i rozgrzewająca. Przepis na ową potrawę jest jeden, jednakże za każdym razem smakuje ona inaczej, gdyż jak to mówią: Co gospodyni to coś doda urozmaici, chcąc zaskoczyć gościa. Kiedy zebrane warzywa leżakują w kopcach czy piwnicach, grzyby suszą się na sznurkach, w spiżarni jest mięsko i wędzonka, to tylko sięgnąć po nie odpowiednio przyrządzić, a na koniec przyprawić lubczykiem, najlepiej zielonym.

Aby przygotować ok. 3 l zupy potrzeba:

Składniki:
•3-4 litry wody
•20 dag kg wędzonego boczku lub innej wędzonki
•średniej wielkości kość wieprzowa lub wołowa
•50 dag mięsa (może być wołowe, wieprzowe, drobiowe, dawniej stosowano dziczyznę)
•5 średnich marchewek
•2 średnie korzenie pietruszki
•1 mały seler
•5 średnich ziemniaków
•5 dag grzybów leśnych suszonych (mix kozaki czerwone – osiki, borowiki, podgrzybki)
•1 łyżeczka soli
•¼ łyżeczki pieprz do smaku
•1 gałązka świeżego lubczyku
•½ łyżeczki suszonego lubczyku
•½ łyżeczki zielonej naci pietruszki
•3 listki ziela laurowego
•10 dag sera topionego własnej roboty/ lub np. 2 łyżki ?śmietany wiejskiej
•1 łyżka masła do smażenia grzybów
•Opcjonalnie: 1 kalafior; 1 brokuł.

Miejsce 2. Zupa Krem Z Topinamburu
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich w Skarżysku Kościelnym

Składniki:
•40 dkg oczyszczonego topinamburu
•cebula
•kilka suszonych borowików
•marchew
•pietruszka, seler, por, koperek.

Wszystkie składniki gotujemy do miękkości, blendujemy, doprawiamy pieprzem, lubczykiem i rozlewamy we flaczarki. Podajemy z grzankami z bułki.

Miejsce 3. Zupa „ Rzodkie Ziemnioki”
Przepis zgłoszony przez Gospodarstwo Rolne Teresa Rygielska w Smęgorzewie

„Rzodkie ziemnioki” to tradycyjna zupa na bazie lokalnych produktów jak ziemniaki, warzywa oraz żeberka wędzone wieprzowe. Sposób przygotowania tej zupy jest oparty o następujące

Składniki:
•3-4 litry wody
•½ kg wędzonych żeberek wieprzowych ze świni z chowu z własnego gospodarstwa, wędzone w domowej wędzarni
•10 średniej wielkości ziemniaków najlepiej odmiany Lord
•4 średnie marchewki z upraw własnego gospodarstwa
•3 średnie korzenie pietruszki z upraw z własnego gospodarstwa
•1 mały seler z upraw z własnego gospodarstwa
•1 cebula lub kawałek pora z upraw z własnego gospodarstwa
•2-3 średnie ząbki czosnku
•2-3 liście laurowe suszone
•5-6 ziaren ziela angielskiego
•Sól i pieprz do smaku
•Szczypta cząbru suszonego lub kilka listów świeżego z przydomowego ogródka
•½ łyżeczki suszonego lubczyku albo świeże liście z przydomowego ogródka.
•1 łyżka gęstej wiejskiej śmietany zbieranego z mleka od krowy własnego chowu
•Łyżka posiekanej natki pietruszki z przydomowego ogródka.

Sposób przygotowania zupy:
Odmierzamy 3-4 litry zimnej wody i zalewamy nią żeberka wędzone ze świni z własnego chowu, dodając liście laurowe, ziele angielskie, sól i pieprz i to razem gotujemy aż do miękkości mięsa. Ugotowane żeberka odstawiamy do przestudzenia, wywar przecedzamy przez sito. Następnie do czystego wywaru dodajemy pokrojone w grubą kostkę warzywa : ziemniaki, marchewki, pietruszki, seler i na końcu por. Gotujemy na średnim ogniu aż warzywa zmiękną, średnio przez około ½ godziny. Przestudzone żeberka, kroimy w średniej wielkości kostkę i dodajemy do gotującej się zupy. Dodajemy również jeszcze raz sól i pieprz do smaku oraz kilka listków świeżego lub szczyptę suszonego cząbru. Gotujemy do 10 minut. W tym czasie cebulkę kroimy w kostkę i przysmażamy na złoty kolor na masełku domowej roboty wraz z ząbkami czosnku. Podsmażone warzywa dodajemy pod koniec do gotującej się zupy. Do gotowej przestudzonej zupy, dodajemy gęstą wiejską śmietanę i posypujemy świeżą natką pietruszki.

KATEGORIA III. POTRAWY JARSKIE

Miejsce 1. „Grycoki” – Pierogi Z Kaszą Gryczaną i Grzybami
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich „Kowalanki” z Kowala

Ciasto:
•1/2 kg mąki pszennej
•1/2 kg mąki orkiszowej czerkieskiej
•ciepła woda, olej, szczypta soli.
Farsz:
•1 szklanka kaszy gryczanej palonej z Antoniowa
•2 łyżki masła
•10 dag borowików
•1 mała cebula
•czosnek
•sól, pieprz.

Do gotowania: woda, sól, olej

Grzyby namoczyć na noc, następnego dnia odlać wodę i gotować w nowej wodzie przez około 15 minut. Następnie odsączyć borowiki, pozostawiając wodę. W tej wodzie ugotować kaszę z dodatkiem soli i masła. Cebulę i czosnek pokroić i usmażyć na złoty kolor, na koniec podać ugotowane grzyby. Borowiki razem z cebulą przepuścić przez maszynkę do mięsa, wymieszać z kaszą, doprawić farsz solą i pieprzem. Z mąki i ciepłej wody zagnieść elastyczne ciasto. Rozwałkować, wycinać kółka. Na kółku ciasta nałożyć farsz, przykryć drugim kółkiem i łączyć warstwy ciasta tak jak pierogi. Okrągłe „Grycoki” gotować przez 5-6 minut w wodzie z dodatkiem soli i oleju.„Grycoki” podawać z cebulką usmażoną na złoto lub z tartą bułką przyrumienioną na maśle.

Miejsce 2. Burocorz
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich w Postronnej

Ciasto drożdżowe z burakiem cukrowym to nic innego jak tzw. Burocorz. Jest to ciasto regionu świętokrzyskiego, wpisany na listę produktów regionalnych. W czasie wojny i po jej zakończeniu buraki cukrowe stanowiły podstawę wyżywienia rodzin wiejskich. Piekły go nasze babcie, a nasze mamy i teściowe wspominają burocorza do dziś. Był on czasem jedynym słodkim wypiekiem w okresie ich dzieciństwa. Ciasto ma dość specyficzny smak i nie każdemu przypadnie do gustu. Tradycyjny Burocorz bardziej wyglądem przypomina chlebek albo podpłomyk. Kiedyś rwany po kawałku i popijany świeżym mlekiem.

Składniki:
•1 średni burak cukrowy
•10 dkg drożdży
•1 kg maki [lub trochę mniej w zależności od wielkości buraka]
•Szczypta soli
•Szczypta cukru
•1 jajko
•Syrop z cukru
Trochę ciepłej wody, w niej rozpuścić łyżkę cukru.

Wykonanie:
Buraka obrać, pokroić na kilka kawałków i ugotować. Ostudzić i pokroić nożem na drobną kostkę albo zetrzeć na tarce o grubych oczkach. W wodzie z buraka rozrobić drożdże i odstawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia. W tym czasie mąkę wysypać na stolnice, dodać szczyptę soli i cukru, jajko i buraka. Następnie dodać wyrośnięte drożdże i zagnieść ciasto. Przykryć ściereczką, aby ciasto wyrosło. Podzielić ciasto na 2 części posmarować na wierzchu syropem z cukru i upiec placki. W zależności od grubości ciasta piec od 50 min do 1 godziny bądź trochę dłużej.

Miejsce 3. Przędzelskie Kaszaki – Pierogi z Kaszą Jaglaną
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich Przędzelanki

Składniki na farsz:
•1 szklanka kaszy jaglanej
•2 szklanki mleka
•8 dag sera białego
•8 dag masła
•Łyżeczka cukru
•Łyżka gęstej kwaśnej śmietany.
Składniki na ciasto;
•½ kg mąki
•Ciepła woda
•2 łyżki oleju lub oliwy bez smakowej
•Sól.

Przepis i sposób przyrządzania farszu:
Kaszę jaglaną gotujemy na mleku z dodatkiem masła. Gdy kasza wchłonie mleko, stawiamy ja nad gotująca się wodą i parujemy do miękkości (dawnym sposobem było zawijanie kaszy w pierzynę).
Ugotowaną i przestudzoną kaszę wkładamy do miski i ubijamy z serem lub łyżką gęstej kwaśnej śmietany. Solimy do smaku i z tak przygotowanej kaszy lepimy pierogi. Pilnujemy aby farsz z kaszy nie ostygł, ponieważ wtedy będzie trudniej zlepić pierogi.

Przepis i sposób przyrządzania ciasta:
Zarabiamy ciasto z wyżej wymienionych składników i odkładamy na ok. 10 min pod przykryciem aby nie wyschło. Następnie rozwałkowujemy i wycinamy placuszki, którym wypełniamy jaglanym farszem. Pierogi gotujemy i podajemy gorące z leciutki zarumienionym masłem i posoloną gęstą śmietaną.

KATEGORIA IV. POTRAWY Z DROBIU I RYB

Miejsce 1. Miętus duszony
Przepis zgłoszony przez Gospodarstwo Rolne Krzysztof Zduńczyk w Kępie Radwankowskiej

Miętus to ryba kultowa dla naszego terenu. To właśnie na niego oraz na węgorza polowali wiślani rybacy. Technika wyplatania wiklinowych wiersz zwanych wiraszkami nastawiona była na połów właśnie tej cennej ryby. Nikt w naszej rodzinie nie jest w stanie pomyśleć o wigilii bez miętusa., ale jadała się go także w powszednie dni. Jak tylko udało się go złowić.

Składniki:
• 0,5 kg miętusa
• 20 g masła
• 2 cebule
• 100 ml śmietany
• parę łyżek wody
• sól, pieprz.

Przygotowanie:
Miętusa sparzyć i ściągnąć skórę. Pokroić na kawałki, posolić i ułożyć w rondlu. Przekładać masłem, cebulą pokrojoną w piórka i pieprzem. Zalać paroma łyżkami wody, przykryć i dusić. Na kilka minut przed podaniem wlać śmietanę. Kawałki ryby ułożyć na półmisku i polać sosem.

Miejsce 2. Rybka w Zaprawie
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich Mniszki

Rybka w wodzie to przepis nawiązujący do regionu, ale też Gopła jako Polanorum-morza Polaków. Składniki bardzo proste, to prostota jest najważniejsza w przepisie.

Składniki:
• 1 ryba (w zależności co złowiliśmy – może to być karp, karasie, płotki, brzany, szczupak czy nawet sum. Każda ryba słodkowodna)
• 5 liści laurowych, pieprz, sól ocet, woda.
PROSTOTA składników oddaje smak, niczym nie zniekształcony. Miej przypraw zwiększa smak ryby). Każda ryba ma swój aromat. My lubimy karasie, są słodsze niż inne a mięso po upieczeniu jest bardzo kruche.
ZAPRAWA do ryby na 1 słoik ( 4 osoby):
• 1 litr zimnej wody
• 250 ml octu,1 marchewka
• 1 cebula
• 5 ziaren ziela angielskiego
• 5 liści laurowych
• 1łyżka stołowa soli.

Do smażenia potrzebne też są: 2 szklanki mąki i smalec do smażenia. Mniej dbającym o kilogramy proponuję oliwę, jednak zmieni to smak, a tradycja w tym przepisie jest najważniejsza. W tym przygotowaniu wybrałyśmy 2 sztuki karpia słodkowodnego zakupionego od hodowcy indywidualnego. W związku z zbliżającymi się Świętami Bożego Narodzenia i wieczerzą wigilijną członkini KGW przygotowała Rybkę w wodzie. 24 grudnia podczas tradycyjnej kolacji będzie gościła na jej stole.
Do przygotowania wybrane zostały 2 karpie: łuskowe i bezłuskowe.

Wykonanie:
Rybę po uprzednim humanitarnym pozbawieniu życia, czyli nie duszenie, sprawiamy. Wypłukujemy w całości z pozostałości po resztkach wnętrzności i krwi. Potem rybę dzielimy na małe kawałki. W celu zwiększenia smaku i kruchości, karp zostaje rozcięty na cieńsze płaty, aby w pełni mięso przeszło, pospolicie pisząc zaprawą.
Następnie solimy pocierając wewnętrzną stroną dłoni, stronę wewnętrzną karpia. Zewnętrzna pozostaje nie nasolona. Sól ma właściwości rozkładające, doskonale wkomponuje się w mięso i uwolniona sól dojdzie do tej części nie posolonej. W pełni ją wypełni. Ryba nie powinna być przesolona, traci na tym ryba i kosztujący. Mamy odnaleźć smak ryby, a nie poczuć na języku sól. Do obtoczenia ryby używamy mąki. To ma znaczenie, jaka mąka jest używana. Stary przepis dotyczył mąki żytniej jest w smaku lepsza, gdyż zachowuje cierpki posmak. To unikatowość. Ponadto mąka żytnia kolorem szarości podkreśla rybę, zachowując jej pierwotny kształt. Nie kurczy się i nie rozchodzi na boki. Struktura mięsa jest w takiej konsystencji jaka powinna być. To też bardzo ważne w tym przepisie. Smalec roztapiamy na wolnym ogniu.
Aby się rozgrzewał nie palił. Zbyt duża temperatura powoduje strzelanie i rozpryskiwanie tłuszczu na boki. Grozi to poparzeniem i ewentualnym uszkodzeniem ciała. Mamy smakować rybę, ale też przestrzegać warunków bezpieczeństwa dla człowieka – w tym wypadku kucharza członka KGW Mniszki. Płaty ryby obtaczamy w mące, strzepujemy nadmiar i tak przygotowaną wkładamy na patelnie. Smażymy na delikatny złoty kolor. Staramy się nie spalić ryby lub nadmiernie przypiec. Będzie wtedy gorzka i utraci smak. W międzyczasie przygotowujemy zaprawę (UWAGA nie cementową) Zagotowaną zaprawę, odstawiamy do przestudzenia. Usmażoną rybę, wkładamy do naczynia w zależności w czym ma ta ryba być. W tym przepisie ryba została ułożona w słoju, pojemności1 litra. Warstwa z części karpia zalać troszeczkę zaprawą, następna warstwa by pomiędzy płaty ryby znalazła się pokrojona marchewka, cebula i przyprawy. Całość dociskamy widelcem, ale delikatnie by nie uszkodzić mięsa ryby. Następnie zalewamy resztą zaprawy i zakręcamy w słoiku. Odwracamy do góry dnem, przykrywamy ściereczką i wynosimy do chłodnego pomieszczenia. Tak przygotowana ryba jest gotowa po 3 dniach. W celu zwiększenia przydatności do zwiększenia długości użytkowania zalecana jest lodówka do przechowywania.

Miejsce 3. Kaczka z Jabłkami z Chojnowskiego Dworu
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich w Czernicach Borowych

Nasza „Kaczka z jabłkami z Chojnowskiego Dworu” posiada certyfikat o wpisaniu na Listę Produktów Tradycyjnych. Kaczkę panierujemy w soli, pieprzu i majeranku i pozostawiamy na noc. Kaczkę nadziewamy pokrojonymi w ćwiartki jabłkami i spinami. Pieczemy w piekarniku najpierw 15 minut w temperaturze 200 stopni C następnie 160 stopni. Kaczkę pieczemy tyle czasu ile ona waży. Używamy bardzo starej odmiany jabłek – „Szarej Renety”, która jeszcze rośnie właśnie przy Dworku w Chojnowie. Na innej blaszce pieczemy jabłka z żurawiną. Po upieczeniu kaczki, jabłka wyjmujemy ze środka, porcjujemy kaczkę i obkładamy wcześniej upieczonymi jabłkami z żurawiną. Podajemy z surówką z czerwonej kapusty.

KATEGORIA V. POTRAWY ŚWIĄTECZNE

Miejsce 1. Pierożki Leżachowskie Pieczone
Przepis zgłoszony przez koło Gospodyń Wiejskich w Leżachowie

Pierożki leżachowskie pieczone – wyraziste nadzienie z kaszy gryczanej i sera w chrupiącej, złocistej skórce to nieodzownym element wszelkich świąt i biesiad. Wybornie smakują na gorąco lub na zimno do czerwonego barszczyku, kefiru, mleka, ale też piwa. Cieszą się uznaniem ze względu na niepowtarzalne walory smakowe, dzięki kompozycji tradycyjnych przypraw i produktów. Zawsze się udają, a zamrożone można szybko odgrzać w piekarniku. To doskonała zdrowa przekąska lub przystawka z dipem czosnkowym.

Składniki na ciasto:
• 1 kg mąki orkiszowej lub pszennej zwykłej
• 2 kostki masła
• 2 – 3 żółtka i 1 jajo
• 10 dkg drożdży
• ok.1 szklanka kwaśnej śmietany
• szczypta soli, szczypta cukru, do posypania kminek lub czarnuszka.

Składniki na farsz:
• 0,5 kg kaszy gryczanej
• 1 kostka twarogu lub fety
• 1 cebula pokrojona w koskę
• kilka łyżek oleju rzepakowego
• sól i pieprz do smaku
• 2 ząbki czosnku.

Sposób przyrządzania:
Kaszę przebrać, opłukać na sitku i ponownie zalać wodą na ok.1 h, by namokła, następnie odcedzić. Osobno zagotować wodę i wsypać do niej kaszę w proporcji 2:1, posolić, zamieszać i ugotować. Do wystudzonej kaszy dodać zmiażdżony czosnek, zrumienioną na oleju cebulę, twaróg i doprawić do smaku. Dobrze wymieszać. Na stolnicy siekamy masło z mąką, dodajemy jaja i rozpuszczone w śmietanie drożdże z cukrem. Wyrabiamy elastyczne ciasto, odcinamy porcje, które wałkujemy 2 mm grube, wycinamy krążki, lepimy pierożki i układamy na blaszce wyłożonej papierem piekarniczym, smarujemy rozmieszanymi białkami, posypujemy kminkiem i pieczemy z termoobiegiem w temperaturze 180 st. do zrumienienia – ok. 15 min.

Miejsce 2. Świąteczny Bigos z Babcinych Zapisków
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich Iwaniska

Składnikiem jest warzywo od bardzo dawna uprawiane na naszych pobliskich polach, czy nawet przydomowych ogródkach, a także dary natury zebrane w świętokrzyskich lasach, których w sezonie zawsze u nas jest pod dostatkiem. Danie wykonywane z kapusty, poszatkowanej i ukiszonej starym sposobem oraz z wykorzystaniem m. in. nabijanych na gałązki tarniny grzybów suszonych na piecu.

Składniki:
• 1,5 kg kapusty kiszonej
• 15 dkg suszonych grzybów
• 12 sztuk suszonych śliwek
• 1 kg mieszanego mięsa
• 30 dkg kiełbasy
• 20 dkg boczku wędzonego
• 3 ziarenka ziela angielskiego
• 2 liście laurowe
• 1 łyżka przecieru pomidorowego
• Pieprz i sól do smaku.

W garnku nastawiamy mięso i gotujemy podobnie jak na rosół. W tym samym czasie w drugim garnku obgotowujemy kiszoną kapustę, następnie odcedzamy ją. Gotowym wywarem z mięsa zalewamy kapustę i zaczynamy gotować na wolnym ogniu. Dodajemy liście laurowe oraz ziele angielskie. Przestudzone mięso kroimy na kawałki obsmażamy na patelni z odrobiną tłuszczu. Podobnie kroimy wędzony boczek oraz kiełbasę i również obsmażamy. Wszystkie składniki z patelni wraz z wytopionym tłuszczem wrzucamy do gotującej się kapusty. Dodajemy suszone grzyby oraz suszone śliwki. Gotujemy na wolnym ogniu, aż kapusta będzie odpowiednio miękka. Przy końcu gotowania dodajemy łyżkę przecieru pomidorowego. Doprawiamy solą i pieprzem do smaku.

Miejsce 3. Pieróg Jaglany Brzózański
Przepis zgłoszony przez Koło Gospodyń Wiejskich „Brzozaki” w Brzózie Królewskiej

Jest to ciasto drożdżowe z nadzieniem z ugotowanej na sypko i omaszczonej masłem kaszy jaglanej z dodatkiem sera białego. Cienka warstwa ciasta znajduje się na spodzie wierzchu oraz bokach pieroga. W środku jest gruba warstwa farszu jaglanego. Pod czas pieczenia pieroga wokół rozchodzi się łagodny zapach ugotowanej kaszy jaglanej wzbogacony aromatem maślanym, połączony z zapachem ciasta drożdżowego. To wszystko tworzy niepowtarzalny smak długo pozostający w pamięci, tych którzy spróbowali pieroga jaglanego.

Rozczyn:
• 2 dkg drożdży
• 1 szklanka letniego mleka
• Łyżeczka cukru
• 2 łyżki mąki
• Składniki wymieszać, pozostawić do wyrośnięcia.

 Ciasto:
• Do wyrośniętego rozczynu dodać:
• 1 jajko,
• Trochę oleju,
• Szczypta soli,
• Mąki ile zbierze, tak żeby ciasto nie było zbyt twarde.

Ciasto dobrze wyrobić, pozostawić do wyrośnięcia w ciepłym miejscu.

Kasza: 2 i ½ garnuszka półlitrowego kasz jaglanej wypłukać i zagotować w 2 litrach wody. Do gotującej się kaszy dodać ½ kg masła. Sól do smaku. Kaszę gotować do miękkości. Do ugotowanej lekko przestudzonej dodajemy 1 kg rozkruszonego sera białego.

Wyrośnięte ciasto wałkujemy na prostokąt wykładamy nim dno i boki blachy do pieczenia. Trochę ciasta zostawiamy na wierzch. Na ciasto wykładamy farsz z kaszy jaglanej, przykrywamy rozwałkowaną resztą ciasta dokładnie sklejając jego brzegi. Wierzch smarujemy roztrzepanym jajkiem. Pieczemy w nagrzanym piecu ok. 1 godziny. Po upieczeniu i ostudzeniu wykładamy z formy na deskę. Najlepiej smakuje jeszcze ciepły, albo pokrojony na kromki i podsmażony na złoty kolor na maśle.

Oprac. zespół TGW