There are two valuable collections in the library's collection: old prints (828 volumes from the 16th-18th centuries) and 19th-century polonica (about 8200 volumes), which make up the National Library Resource. Here we would like to present to you the most interesting and valuable collections that the library has in its collection. We also invite you to visit the Library of the NIKIDW Branch in Pulawy, where readers can directly acquaint themselves with selected titles.
***
Johann Nicolaus Rohlwes
„Nowy lekarz, czyli sposoby leczenia koni, bydła, owiec i innych domowych zwierząt, tudzież onych karmienia i rozmnażania”
Wrocław, 1821
Medycyna weterynaryjna jest nauką zajmującą się leczeniem chorób zwierząt oraz ochroną zdrowia człowieka przed zagrożeniami powstającymi w kontakcie z nimi. Zawód lekarza weterynarii posiada niezwykle długą tradycję, sięga ona bowiem 3 tysięcy lat. Specjaliści ci pełnią bardzo ważną rolę w naszym społeczeństwie. Służą pomocą nie tylko zwierzętom, ale również dbają o zdrowie ludzi w myśl dewizy: „Sanitas animalium pro salute homini”.
Literatura weterynaryjna to fachowe i profesjonalne publikacje dotyczące anatomii, chorób zwierząt, ich leczenia i zapobiegania. Nie bez znaczenia są też elementy pochodzące z nauk rolniczych. Przede wszystkim te, które dotyczą produkcji zwierzęcej, agronomii i produkcji środków żywienia zwierząt. Wszystkie one łącznie, dają pełny obraz specyfiki tej dziedziny. Najstarszą książką weterynaryjną w języku polskim jest: „Sprawa a lekarstwa końskie przez Conrada, królewskiego kowala, doświadczone: nowo s pilnosczią przełożone, a najpierwej o poznaniu koni” (wyd. Florian Ungler, Kraków, 1532), prawdopodobnie przetłumaczona z języka czeskiego.
W zbiorach Biblioteki Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi jedną z najstarszych publikacji dotyczących weterynarii jest pochodzące z 1821 roku dzieło Johanna Nicolausa Rohlwesa „Nowy lekarz, czyli sposoby leczenia koni, bydła, owiec i innych domowych zwierząt, tudzież onych karmienia i rozmnażania”. Książkę z języka niemieckiego przetłumaczył na język polski Jakub Henryk Lewandowski, pionier polskiej weterynarii. Dzieło wydane przez Towarzystwo Ekonomiczne w Marchii ukazało się we Wrocławiu nakładem Wilhelma Bogumiła Korna w 1821 i liczyło 248 stron.
Na pracę składa się Przedmowa, 13 Działów (każdy z Rozdziałami) oraz Przydatek. Ponieważ wydań i tłumaczeń książki było kilka, w każdej z Przedmów autor pisze, iż nowa edycja jest „poprawiona i znacznie pomnożona”, co może świadczyć o popularności tego dzieła. W naszych zbiorach znajdują się wydania z lat: 1821, 1823, 1827, 1828, 1832, 1836, 1843, 1861, 1872 i 1893.
Trzy pierwsze Działy i Rozdziały tematycznie dotyczą koni – ich wychowania, pielęgnowania i karmienia. Autor pisze o ich chorobach zewnętrznych i wewnętrznych. Mowa jest tu m.in. o „Chorobach gęby”, „O chorobach oczu”, „O robakach końskich”, „O zakręciu końskim” czy też „O dzikim wartogłowym koniu”.
Kolejne Działy poświęcone są podobnej tematyce tylko w odniesieniu do bydła, kóz, owiec i trzody chlewnej. Johann Nicolaus Rohlwes na początku każdego z nich zawsze pisze o hodowaniu i karmieniu zwierząt, by następnie w Rozdziałach prezentować ich choroby i sposoby leczenia. W ostatnim 13 Dodatkowym Dziale „O chowaniu psa” opisuje jego choroby „parchy, rany, wrzody czy wściekliźnę”. Natomiast w Przydatku można znaleźć informacje – „O krwi puszczaniu”, „O hamowaniu krwotoku” czy „O przeciągnieniu zawłoki”.
Dzieło Johanna Nicolausa Rohlwesa -„Nowy lekarz czyli sposoby leczenia koni, bydła, owiec i innych domowych zwierząt, tudzież onych karmienia i rozmnażania” to niewątpliwie cenne kompendium wiedzy o zwierzętach i podręcznik medycyny weterynaryjnej pomagający w ich leczeniu. Został napisany z potrzeby niesienia pomocy bezbronnym i cierpiącym czworonogom.
Elaborated. Boguslaw Wisniewski
Editor. Joanna Radziewicz
Photo polona.pl - public domain
