Wczytywanie

Kategoria: Polskie tradycje i obrzędy

(163)

Gdy kończą się już Zapusty, nadchodzi czwartek tłusty…

Tłusty Czwartek otwierał szalony okres ostatnich dni zabaw karnawałowych. W tym czasie nie dbano o umiarkowanie w jedzeniu i piciu. Wręcz przeciwnie, chodziło o to, by przed nadchodzącym Wielkim Postem, wybawić się i nasycić na zapas, przed nadchodzącym Wielkim Postem. Powiedział Bartek, Że dziś Tłusty Czwartek A Bartkowa uwierzyła Tłustych pączków nasmażyła Dawniej w Tłusty Czwartek zamożniejsi ludzie raczyli się

O staropolskich maskaradach w oparciu o „Opis obyczajów i zwyczajów” Jędrzeja Kitowicza

Centralna Biblioteka Rolnicza Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi posiada w swoich zbiorach cenne dzieło Jędrzeja Kitowicza pt. "Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III", o który pisaliśmy już w dziale "Nasze zbiory". Jest to skarbnica wiedzy na temat obyczajowości epoki saskiej. Tym razem opowiemy o redutach - staropolskich maskaradach. O redutach Zabawa, Warszawa Reduty zjawiły się

Święta Bożego Narodzenia w tradycji rzeszowskiej

Wieczór i noc wigilijna był to bardzo ważny czas w tradycji ludowej, w którym łączyła się religijna radość z narodzenia Zbawiciela z ziemskim niepokojem o przyszłość. Boże Narodzenie uważano za największe święto. W tym dniu obowiązkowo uczestniczono w mszy świętej w kościele, zaś dzień św. Szczepana przeznaczano na obrzędy, które miały zapewnić dobre plony w

Jarmarki, kiermasze, targi i wenta

Z czasów starożytnych wywodzi się tradycja organizacji mercatus – rynków, jarmarków, bazarów, targów, targowisk i kiermaszy. Pełniły one rolę szczególną - wymiany ekonomicznej, ale także kulturowej. W dzisiejszych czasach, w wielu polskich miejscowościach nadal one funkcjonują - niektóre odbywają się codziennie, inne w wyznaczone dni tygodnia. A tam, gdzie przebywa więcej turystów stanowią dużą atrakcję

Zaduszki czyli szczególny dzień pamięci o zmarłych

Zaduszki rozpoczynały czas niezwykły, naznaczony intensywnymi kontaktami z mieszkańcami zaświatów, którzy mogli wspierać żywych, pomagać im i zapewniać pomyślność, ponieważ byli uważani za opiekunów urodzaju i gwarantów dobrobytu. W miarę wypierania dawnych wierzeń przez chrześcijaństwo 1 listopada stał się dniem Wszystkich Świętych, a 2 listopada – Zaduszkami. Zwyczajów jednak nie wykorzeniono, stopniowo tylko się one przekształcały.

Wszystkich Świętych i Zaduszki – historia święta

Dzień Wszystkich Świętych został ustanowiony w 835 r. przez papieża Jana XI ku czci zmarłych świętych. Z kolei Dzień Zaduszny pojawił się w kalendarzu liturgicznym po upływie ponad wieku – w 998 r. – dzięki opatowi benedyktynów z opactwa w Cluny, późniejszemu świętemu Odilonowi. Jednak tradycja Zaduszek sięga jeszcze czasów przedchrześcijańskich. Pierwotnie obrządki odprawiane w

Świętość cmentarza i symbolika krzyża

We Wszystkich Świętych i w Zaduszki, wspominając zmarłych i modląc się za ich dusze, tłumnie odwiedzamy cmentarze. Miejsca te w polskiej tradycji i kulturze mają wieloaspektową symbolikę. W pierwszej kolejności oznaczają treści religijne – są bowiem przestrzenią sakralną. Dawniej świętość cmentarza związana była bezpośrednio z miejscem pochówku świętego, wokół którego grzebano pozostałych wiernych. Współcześnie sakralność

Zwyczaj palenia zniczy i gościnność wobec zmarłych

Piękną polską tradycją jest palenie zniczy na grobach. Wiąże się to z pogańskim zwyczajem rozpalania ognisk na mogiłach – wierzono bowiem, że płomienie ogrzeją błąkające się po ziemi dusze i wskażą im drogę ku niebu i Bogu. Chrust na te ogniska składano w ciągu całego roku: ten, kto przechodził obok grobu, kładł obok gałązkę i

Potańcówki w remizach strażackich…

Taniec od najdawniejszych czasów był nieodłącznym elementem życia towarzyskiego na wsi, dlatego jedną z rozrywek ludności były zabawy taneczne. Do początku XX wieku zabawy taneczne odbywały się głównie w karczmach, ale tańczono także w domach i stodołach przy okazji wesel lub innych spotkań towarzyskich. Później zabawy organizowano z różnych okazji (np. odpustów czy karnawału) w

Jare Gody

Jare Gody czyli święto wiosny wywodzą się z tradycji przedchrześcijańskich Słowian. Ich obchody rozpoczynały się w okolicy wiosennej równonocy i trwały przez kilka dni. Z reguły były huczne i wesołe. Po wielkiej zabawie następowało wielkie… sprzątanie. Do naszych czasów przetrwało kilka pradawnych zwyczajów w nieco zmienionej formie. W źródłach można znaleźć wiele wyjaśnień pochodzenia nazwy wiosennego

Staropolskie biesiady…

Tradycja karnawału w Polsce sięga czasów szlachty sarmackiej, czyli około XVI wieku. Organizowano wówczas kuligi, maskarady, uczty i tańce. Świętowano barwnie i z wielkim rozmachem. Organizacja uczt i wystawnych przyjęć wiązała się niegdyś z przestrzeganiem licznych ceremoniałów i etykiet, co niejednokrotnie przysparzało gospodarzom wielu wysiłków. Niełatwo było bowiem sprostać wszystkim narzuconym konwenansom. Cały proces rozpoczynał się

Hałas Jukacy ma odstaszać zło – czyli „Żywieckie Gody” w Beskidach

„Żywieckie gody” to najstarszy i największy konkurs grup kolędniczych z terenu Beskidu Żywieckiego i Beskidu Śląskiego. Opiera się na starych zwyczajach przebierańców noworocznych, którzy kolędowali zawsze w noc sylwestrową oraz Nowy Rok, w Zabłociu i we wsiach położonych w dorzeczu górnej Soły. W ostatni dzień kończącego się roku oraz pierwszy dzień nowego roku – na granicy

Czym bawili się nasi dziadkowie i nasze babcie…

W grudniu 2022 r. Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi ogłosił premierę gry pamięciowej „Tradycyjne zabawki”, dzięki której odbiorcy mają możliwość poznania różnorodnej i pięknej sztuki ludowej polskiej wsi oraz wielobarwnego świata zabawek, którymi bawili się nasi przodkowie. Dawniej zabawki pomagały dziecku poznać świat i otoczenie: dom, zagrodę, miejsca pracy (lalki-ludzie, bryczki z końmi, zwierzęta domowe,

Noworoczne zwyczaje kurpiowskie

Okres noworoczny na Kurpiowszczyźnie był związany z wieloma czynnościami wykonywanymi w każdym domu. Istnieje wiele obrzędów i zwyczajów z nim związanych. Był to czas odpoczynku, wesołej rozrywki i zabawy.            Od świąt Bożego Narodzenia rozpoczynał się na Kurpiach czas kolędowania, który trwał aż do święta Matki Bożej Gromnicznej. Kolędnicy wykonywali gwiazdę kolędniczą, chodzili z nią po

Tradycje zapustne Kujaw – chodzenie z kozą i podkoziołek

Tradycją praktykowaną do dziś na Kujawach jest chodzenie z kozą. Jego punktem kulminacyjnym jest tzw. podkoziołek, którego definicję odnajdujemy w słowniku języka polskiego PWN: według zwyczaju ludowego zachowanego w Wielkopolsce zabawa urządzana w ostatni wtorek karnawału, na której młodzież tańczy i bawi się za pieniądze dziewcząt. Jan Stanisław Bystroń (1892-1964) – polski etnograf i socjolog

Kulig – popularna zabawa karnawałowa

Jedną z ulubionych szlacheckich rozrywek karnawałowych były organizowane z wielkim rozmachem kuligi. Prowadzona przez wodzireja sanna przybywała od dworu do dworu, w każdym z nich zaznając należytej gościny. A gdy goście najedli się, napili i wytańczyli przy dźwiękach muzyki i donośnym dzwonieniu janczarów ruszali w dalszą drogę, zabierając ze sobą co najmniej jednego z domowników. O

Zwyczaje Bożego Narodzenia w tradycyjnej kulturze ludowej i co z nich zostało do dziś…

Dzisiejsze Boże Narodzenie zdominowane jest przez krzykliwe wystawy sklepowe, kolorowe iluminacje ulic, „gorączkę przedświąteczną” oraz wszechobecne wyobrażenie św. Mikołaja z reklamy Coca-Coli. Porównując je do okresu Bożego Narodzenia jeszcze sprzed100 lat, można zauważyć, jak bardzo podatna na zmiany jest kultura i tradycja. Przyjrzyjmy się, jakie zwyczaje panowały w polskiej tradycyjnej kulturze ludowej w tym szczególnym

Piernik – świąteczny przysmak z tradycjami

Piernik, to ciasto z mąki i miodu, niewątpliwie od najdawniejszych czasów znane w Polsce i nazywane miodownikiem, a od przyprawy korzennej czyli pieprznej po staropolsku „piernej” przezywane piernikiem – pisał Zygmunt Gloger w Encyklopedii Staropolskiej. Nie każdy wie, że ten pyszny i zdrowy przysmak znalazł też swoje miejsce w kulturze. Słodkie i aromatyczne ciasto miodowe znano

Polskie tradycje flisackie na liście UNESCO

Polskie tradycje flisackie zostały wpisane na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Obok polskich, uhonorowano również tradycje flisackie z Czech, Austrii, Łotwy i Hiszpanii. Decyzja o wpisie zapadła na siedemnastej sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Rabacie w dniach 28 listopada – 3 grudnia 2022 r.   Flisactwo i tradycje flisackie, które zostały

pl_PLPolish